Category: Մայրենի

257. Գրի՛ր, թե յուրաքանչյուր նախադասության մեջ գործողություն կատարողն ոո՞վ է, և ընդգծի՛ր այն բառը, որը հուշեց:

            Օրինակ՝
Վերջերս այնտեղ հաճախ եք հյուր գնում: — Դուք:

            Երկու հարյուր կիլոմետր կտրել, եկել եմ, որ մի բան հարցնեմ:—Ես
            Ծաղկած ճյուղը քո այգու եղրևանուց ես կտրել: — Դու
            Շան վզին փոքրիկ ռադիոընդունիչ էր ամրացրել:— Նա
            Անձավում ճանճի մեծության թռչուններ տեսանք:—Մենք
            Հետաքրքիր բան եք մտածել: — Դուք
            Մեզ ամեն տարի այցելում են: — Մենք

258. Նախադասությունից այնպիսի բառ հանի՛ր, որ նախադասության միտքը չփոխվի (փորձի՛ր բացատրել, թե ինչո՞ւ է այդպես):

            Ես անհամբեր սպասում եմ նոր թռիչքի
Ես սպասում եմ նոր թռիչքի։

            Դու հանգիստ նստել ես, կարծես ոչ մի տեղ էլ չես գնալու:
Դու հանգիս ես, կարծես ոչ մի տեղ էլ չես գնալու։

            Մենք ամեն ինչ պատմել էինք, դու ավելացնելու բան չունեիր:
Մենք ամեն ինչ պատմել էինք, ավելացնելու բան չունեի։
           

Նա որտեղի՞ց էր գտել այդ հին իրերը։

Որտեղի՞ց էր գտել այդ հին իրերը։

            Նրանք անպայման կգան, դու սպասի՛ր:
            Նա մեծահոգաբար թույլ տվեց, որ ես նորից սկսեմ:

            Դու մի քիչ էլ սպասի՛ր, հետո գնա:

            Դուք ամռանը սարերում եղել ե՞ք:

259. Պարզի՛ր, թե տրված բառախմբերն ի՞նչ սկզբունքով են կազմված:

            Ա. Երգում եմ, բերել եմ, լսեցի, լռեմ, կգամ, պիտի բարձրանամ:-
            Երգում ենք, բերել ենք, լսեցինք, լռենք, կգանք, պիտի բարձրանանք: առաջին դեմքով
            Բ. Երգում ես, բերել ես, լսեցիր, լռես, կգաս, պիտի բարձրանաս:
            Երգում եք, բերել եք, լսեցիք, լռեք, կգաք, պիտի բարձրանաք:

երկրորդ դեմք
            Գ. Երգում է, բերել է, լսեցի, լռի, կգա, պիտի բարձրանա:
            Երգում են, բերել են, լսեցին, լռեն, կգան, պիտի բարձրանան:- երրորդ դեմք

Գարնանային երեկոյի տաք անձրևը տեղացել էր նոր ծաղկած ծառերին, մայթի քարերին ու այգիների կավահողին։ Անձրևն իր հետ բերել էր զովություն, պղտոր ջրի լճակներ ու ծանր ցեխ։ Սարերից դեպի քաղաք էին սողացել սպիտակ ամպերը, որոնք անգլուխ քարավանի նման դանդաղ ու մունջ պտույտ էին անում փողոցներով, քսվում կտուրներին։

Տների բարձր հարկերը չէին երևում ամպի սպիտակ քուլաների մեջ։ Էլեկտրական լամպերի ցոլքը օրորվում էր անձրևաջրի լճակներում։

Բարձր աշտարակից լսվող երգի ելևէջները թափվում էին ամբողջ քաղաքի վրա։

https://w.soundcloud.com/player/?visual=true&url=https%3A%2F%2Fapi.soundcloud.com%2Ftracks%2F324229103&show_artwork=true&maxwidth=593&maxheight=890

Առաջադրանքներ

• Տեքստից դուրս գրիր գրությամբ ու արտասանությամբ տարբերվող բառերը
  ։ Անձրև,
• Բացատրի՛ր տրված բառերը։

Քարավան-ուխտերի խումբ

Մունջ-լուռ

Ցոլք-արևի շող

Քուլա-արևի շող

Հետաքրքիր փաստեր անձրևի մասին

Կարդա՛ և առանձնացրո՛ւ քեզ առավել դուր եկած տեղեկությունը։

Լրացուցիչ առաջադրանք

Անձրևի մասին ռադիոթաղարկում պատրաստիր։

Անձրեւը, ինչպես մենք գիտենք, մթնոլորտային տեղումներն են, որոնք ընկնում են ամպերից ջրի կաթիլների տեսքով՝ 0,5-0,7մմ տրամագծով:

• Հինգշաբթի օրերին Լոնդոնում տեղում է մի փոքր ավելի անձրեւ, քան շաբաթվա մյուս օրերին: Դուք կասեք, որ դա զարմանալի է, բայց իրականում դա հաստատված փաստ է:

• Պորտուգալիայում անձրեւը հարգելի պատճառ է, որպեսզի մարդը աշխատանքի չգնա: Չէ՞ որ նա կարող է թրջվել եւ «լավ չաշխատել»:

• Բրազիլիայի Պարա քաղաքի բնակիչները ուղղում են իրենց ժամացույցները… անձրեւով, քանի որ ամեն անգամ այն գալիս է նույն ժամին:

• «Դարթս» խաղը առաջացել է անձրեւի պատճառով: Մի անգամ նետաձիգների մրցույթի ժամանակ անձրեւ է տեղում եւ խանգարում նրանց շարունակել այն: Ստիպված ժամանակավոր դադար տալով մոտակա գարեջրատանը՝ նետաձիգները ժամանակը սպանելու համար սկսեցին իրենց նետերը նետել պատի վրա նկարված թիրախին:

• Իրականում անձրեւը հոտ չունի: Այն բուրմունքը, որը մենք վերագրում ենք անձրեւին, իրականում արտադրում են ակտինո եւ ցիանոբակտերիաները: Նյութը, որը անձրեւին հոտ է տալիս, անվանում են գեոսմին:

• Աֆրիկյան մայրցամաքի Ուգանդայի բնակիչներին ամպրոպով չես վախեցնի: Այստեղ տարվա մեջ անձրեւը ամպրոպի հետ լինում է մոտ 250 անգամ:

• Անձրեւը պատճառ է հանդիսացել ռադիոյով եղանակի տեսության ի հայտ գալուն: Ամերիկայում ռադիոներից մեկի սեփականատերը անձրեւի տակ է մնում եւ որոշում է իր ալիքով նոր՝ եղանակի տեսության բաժին բացել, որը օրվա ընթացքում մարդկանց կպատմի սպասվելիք եղանակային անակնկալների մասին:

• Աֆրիկայի չորային Բոստվանայում մարդիկ իրար հանդիպելիս ողջունում են «պուլա» բառով, որը նշանակում է անձրեւ: Այս երկրում անձրեւը այնքան «հարգված» է, որ նրանք նույնիսկ իրենց ազգային արտարժույթն են անվանել «անձրեւ» բառով:

• Կուբայում անձրեւներ գալիս են միայն սիեստայի ժամանակ, իսկ Թայլանդում միայն գիշերները:

• XVII դարում Անգլիայում ընդունվել է օրենք, ըստ որի այն օդերեւութաբանը, ով սխալ կկանխագուշակեր անձրեւի գալու մասին, մահապատժի կենթարկվեր:

• Մարդը կարող է անձրեւի տակ մնալ եւ չթրջվել, եթե նա գտնվի անապատում: Իրականում անապատներում անձրեւներ լինում են, բայց այն տեսնել եւ իմանալ նրա մասին շատ դժվար է, քանի որ անձրեւի կաթիլները պարզապես գետնին չեն հասնում եւ օդում արագ գոլորշիանում են:

• Եղանակի տեսությամբ զբաղվող բոլոր կենտրոնների հաղորդագրությունները ունեն կոնկրետ իմաստ: Օրինակ «կարճատեւ անձրեւ» արտահայտությունը նշանակում է, որ անձրեւի տեւողությունը կլինի 3 ժամից ոչ ավելի: «Սպասվում է անձրեւ» արտահայտությունը նշանակում է, որ անձրեւ կարող է լինել օրվա կեսի չափով: «Առանց զգալի տեղումների» արտահայտությունը նշանակում է, որ որպես այդպիսին անձրեւ չի լինի, բայց կարող են լինել տեղումներ՝ մեկ քառակուսի մետրին 0,3 լիտրի չափով:

• Հնդկաստանում գտնվող Չերապունջի քաղաքը համարվում է աշխարհի ամենաանձրեւոտ վայրը: Տարվա ընթացքում այնտեղ տեղում է մոտ 26460 մմ անձրեւ:

• Սովորական անձրեւի թթվայնությունը հավասար է pH 5,6-ի: Եթե թթվայնության մակարդակը քիչ է, ապա անձրեւը համարվում է թթվային: pH 5,5-ի դեպքում կաթիլների մեջ գտնվող բակտերիաները մահանում են, իսկ 4,5 ցուցանիշի դեպքում մահանում են միջատները, ձկները եւ երկկենցաղ կենդանիները:

• ԱՄՆ Օհայո նահանգի Ուայնսբերգ քաղաքում ամեն տարի հուլիսի 29-ին անպայման անձրեւ է գալիս, եւ այդ երեւույթը կտեւի մոտ հարյուր տարի:

• Այսօր կարելի է արհեստական անձրեւ սարքել: Չոր սառույցի մասերը կարելի է օդանավից նետել սովորական ամպերի վրա, եւ այդ ամպերում ածխաթթուն պարուրվում է ջրով եւ ընկնում է ներքեւ՝ ձյունիկի տեսքով: Ճանապարհին այն տաքանում է եւ դառնում է անձրեւաջուր: Այս եղանակով կարելի է պայքարել երաշտի դեմ կամ էլ ամպերը ցրել:

• Ամեն տարի Երկրի վրա տեղում է 519.000 կմ խորանարդ անձրեւ (1 կմ խորանարդ ջուրը հավասար է 1 միլիարդ տոննա ջրին):

• 100 մարդուց մեկը տառապում է անձրեւի հանդեպ ալերգիայից: Ջրի կաթիլի ցանկացած ազդեցություն առաջացնում է կարմրածություն, եւ այդ մարդիկ, ընկնելով անձրեւի տակ, կարող են մահանալ:

• Սան Ֆրանցիսկոյում եղանակի տեսությունը հաղորդվում է 4/6-ի հարաբերակցությամբ: Բանն այն է, որ այստեղ 10 օդերեւութաբաններ քվեարկում են, թե անձրեւ կլինի, թե ոչ, եւ արդյունքում պատասխանը հաղորդում են այդպես կոչված «հարաբերական» տեսքով:

• Ամենախոշոր եւ ծանր կարկուտը տեղացել է Գոպահանջ քաղաքում 1986թ.-ի ապրիլի 14-ին: Ամեն մի կարկտահատիկի քաշը գերազանցում էր 1 կգ-ը, եւ այդպիսի «անձրեւի» պատճառով մահացել են 95 մարդ:

• Երկրի ամենաանձրեւոտ մասերը ջրի անբավարարություն ունեն ձմռանը: Անձրեւների սեզոնից հետո գալիս է այնպիսի չորային ձմեռ, որ բնակիչները ստիպված են լինում ջուր գնել ուրիշ բնակավայրերից:

• Ջրի կաթիլի զանգվածը շատ անգամ գերազանցում է մոծակի զանգվածին: Միջատների մարմնի վրայի մազիկների շնորհիվ կաթիլի իմպուլսների ազդեցությունը շատ քիչ է լինում, որը եւ թույլ է տալիս նրանց գոյատեւել անձրեւի տակ: Մեկ ուրիշ կարեւոր գործոն է նաեւ այն, որ բախումը տեղի է ունենում օդի մեջ, այլ ոչ թե մակերեւույթի վրա: Մոծակի վրա կաթիլի ընկնելու երկու սցենար կա. հարվածը գալիս է ոչ թե մարմնի մեջտեղին, այլ կողքերին, որի արդյունքում միջատը մի քիչ պտտվում է եւ այնուհետեւ շարունակում է թռիչքը, եւ երկրորդը, կաթիլը շատ կարճ ժամանակով հրում տեղափոխում է մոծակին, բայց նա շատ արագ ազատվում է դրանից:

• Անձրեւը, ինչպես բնական երեւույթ, կարող է լինել մոլորակների վրա, եթե դրա համար կան համապատասխան մթնոլորտային պայմաններ, ինչպես օրինակ Երկրի կամ էլ Սատուրնի արբանյակ Տիտանի վրա:

Հետաքրքիր տեղեկություններ անձրևի մասին․ կարդա՛ հղումով

Աֆրիկյան մայրցամաքի Ուգանդայի բնակիչներին ամպրոպով չես վախեցնի: Այստեղ տարվա մեջ անձրեւը ամպրոպի հետ լինում է մոտ 250 անգամ:

.Մարդը կարող է անձրեւի տակ մնալ եւ չթրջվել, եթե նա գտնվի անապատում: Իրականում անապատներում անձրեւներ լինում են, բայց այն տեսնել եւ իմանալ նրա մասին շատ դժվար է, քանի որ անձրեւի կաթիլները պարզապես գետնին չեն հասնում եւ օդում արագ գոլորշիանում են:

Հնդկաստանի Չերապունջի քաղաքը համարվում է ամենաանձրևառատն աշխարհում: Այստեղ տարեկան 26460 մմ տեղումներ են լինում:

Երկրագնդի ամեն հարյուր միլիոներորդ մարդն ալերգիա ունի անձրևից:

Ահա հղումը՝. https://kotayktv.am/archives/4240

Բի մոլորակի վրա գրքեր չկան: Գիտելիքներն անյտեղ վաճառում և գնում են շշերի մեջ:  Պատմությունն, օրինակ, վարդագույն ջուր է, նռան հյութի նման, աշխարհագրությունը՝ անանուխի կանաչ ջուր, իսկ քերականությունը անգույն հեղուկ է, ոնց որ հանքային ջուր լինի:

«Բի» մոլորակի վրա դպրոցներ չկան: Ամեն մեկն իր տանն է սովորում: Առավոտյան բոլոր երեխաները, կախված տարիքից, պետք է մի բաժակ պատմություն խմեն, մի քանի գդալ մաթեմատիկա ուտեն և այդպես՝ շարունակ:

Պատկերացնո՞ւմ եք, այսքանից հետո երեխաները դեռ կամակորություն են անում:

-Խելացի եղիր,-համոզում է մայրը: – Մի՞թե դու չգիտես, թե ինչքան համեղ է կենդանաբանությունը: Ախր այն շատ  քաղցր է, է՛: Հարցրո՛ւ Կարոլինային (Կարոլինան նրանց տան էլեկտրական ռոբոտն էր):

Կարոլինան   համաձայնում է փորձել շշի պարունակությունը: Մի քիչ լցնում է իր բաժակի մեջ, խմում է և վայելում:

— Ի՜նչ համեղ է,- բացականչում է նա և անմիջապես սկսում է շարադրել իր ստացած գիտելիքները. «Կով՝ որոճացող անասուն, սնվում է խոտով և մեզ շոկոլադե կաթ է տալիս…»:
Ա՛յ, տեսնո՞ւմ ես,- ասում է մայրը՝ ինքն իրենից գոհ:

Դե ինչ պիտի անի: Նա մի թեթև գուշակում է, որ խոսքը կենդանաբանության մասին չէ, այլ՝ ձկան յուղի, բայց հետո հավաքում է իրեն, փակում է աչքերը և ծափահարությունների ներքո մի կումով կուլ է   տալիս դասը:

Այնտեղ կան նաև ջանասեր աշակերտներ, կան աշխատասերներ և նույնիկ՝ ուսման ծարավներ: Նրանք արթնանում են կեսգիշերին, զգույշ վերցնում են պատմության շիշը և խմում  մինչև վերջին կաթիլը: Դրանից նրանք շատ կրթված են դառնում:

Մանկապարտեզ հաճախող երեխաների համար էլ ուսումնական կոնֆետներ կան: Դրանք իրենց համով ելակ կամ արքայախնձոր են հիշեցնում և պարունակում են մի քանի պարզ բանաստեղծություն, շաբաթվա օրերի անվանումները, մեկից մինչև տասը թվերը: Իմ ընկեր տիեզերագնացը ինձ այդպիսի մի կոնֆետ տվեց  հիշատակ: Ես այն իմ աղջկան տվեցի, և նա անմիջապես սկսեց «Բի» մոլորակի լեզվով գրված ծիծաղելի բանաստեղծություն կարդալ: Այն մոտավորապես այսպես էր հնչում.

Անտա, անտա, պերո պերո,
Պինտա պինտա, պիմ պերո:

Հիմա ես քեզ կպատմեմ Ալիս-Գլորիկի մասին: Ինչու՞ է կոչվում «Գլորի՞կ». Որովհետև նա շարունակ գլորվում ընկնում էր, շարունակ ու ամեն տեղ:

Մի անգամ պապիկը փնտրում էր նրան, որ տանի պարտեզ.

– Ալի՜ս… որտե՞ղ ես, Ալի՜ս:

– Ես այստեղ եմ, պապիկ:

– Ո՞րտեղ-այստեղ:

– Զարթուցիչի մեջ:

Այո՛, երևակայիր, զարթուցիչի մեջ էր…Նա ցանկացել էր իմանալ, թե ի՞նչն է այնտեղ շարունակ տկտկում: Այնպե՜ս սաստիկ էր ցանկացել, այնպե՝ս սաստիկ, որ բացել էր ժամացույցի ետևի դռնակը և մի ակնթարթում ընկել անիվների ու զսպանակների մեջ: Եվ հիմա նա ստիպված էր շարունակ ցատկոտելանիվի մի ատամից մյուսը, որպեսզի ընկնի խելացի պտուտակների տակ, որոնք անդադրում պտտվում էին կրկնելով՝ «Տի՛կ-տա՛կ, տի՛կ-տա՛կ…»:

Իսկ մի ուրիշ անգամ էլ պապիկը կանչեց նրան նախաճաշի.

– Ալի՜ս… Որտեղ ես, Ալի՜ս…

– Ես այստեղ եմ, պապիկ:

– Ո՞րտեղ-այստեղ:

– Դե այստե՛ղ եմ, հենց կողքիդ… Շշի մեջ…

– Ինչպե՞ս դու ընկար այդտեղ:

– Ես շատ ծարավեցի, իսկ հետո, երբ ուզեցի շշից ջուր խմել, հանկարծ՝ թրը՛մփ… Եվ ընկա մեջը…

Այո՛, նա ընկավ շշով ջրի մեջ, և հիմա ստիպված է շարունակ ոտքերը շարժել ու ձեռքերով թիավարել, որպեսզի չխեղդվի: Դեռ լավ է, որ ամռանը, երբ նրան տարել էին Սպերլոնգ, այնտեղ սովորել էր գորտի նման լող տալ:

– Դե մի քիչ դիմացիր, հիմա ես քեզ կհանեմ:

Պապիկը շշի մեջ բարակ թոկ իջեցրեց: Ալիսան ճարպկորեն բարձրացավ այդ պարանով և դուրս եկավ շշից: Ահա հենց այդ ժամանակ էլ նա հասկացավ թե որքան օգտակար է մարմնամարզությամբ պարապելը:

Իսկ մի անգամ էլ Ալիսը կորավ: Ե՛վ պապիկն էր նրան փնտրում, ե՛վ տատիկն էր նրան փնտրում, ե՛վ հարևանուհին էր փնտրում, այն հարևանուհին, որ ամեն օր գալիս էր նրանց տուն, պապիկի լրագիրը կարդալու և այդպիսով քառասուն լիրա տնտեսելու:

– Տեր Աստված, այ քեզ դժբախտությու՜ն,- շշնջում էր սարսափահար տատիկը: -Ի՞նչ պիտի անենք, եթե չգտնենք նրան մինչև հոր ու մոր վերադարձը:

-Ալի՜ս… Ալի՜ս… Ո՞րտեղ ես… Ալի՜ս…

Բայց այս անգամ Ալիսը չէր պատասխանում, և չէր էլ կարող պատասխանել: Խոհանոցով ճանապարհորդելիս, նա իր հետաքրքրասեր քիթը խոթեց այն արկղի մեջ, որտեղ պահում էին սփռոցներն ու անձեռոցիկները: Ուզեց նայել արկղի մեջ, և, իհարկե, գլորվեց ներս: Գլորվեց ու… քնեց փափուկ սփռոցների մեջ: Ինչ-որ մեկը անցնելիս դարակը ետ քաշեց, դե, ու՞մ մտքով կանցներ, որ Ալիսն այնտեղ է: Երբ նա արթնացավ, տեսավ, որ շուրջը մութ-մութ է, բայց նա բոլորովին էլ չվախեցավ. Մի անգամ նա գլորվեց լվացարանի խողովակը, այ, այնտեղ շատ ավելի մութ էր…

«Շուտով երևի ընթրիքի համար սեղան կգցեն, կուզենան սփռոցը հանել ու կգտնեն ինձ»:

Բայց ինչպե՞ս կարող էր մեկն ու մեկը մտածել ընթրիքի մասին, երբ կորել էր Ալիսը: Դե, իհարկե, ոչ ոք էլ չհիշեց ընթրիքի մասին: Երեկոյան, երբ վերադարձան Ալիսը հայրիկն ու մայրիկը, նրանք բարկացան տատիկի ու պապիկի վրա:

– Այդպե՞ս եք դուք երեխա խնամում:

– Մեր երեխաները լվացարանների մեջ չէին գլորվում,- առարկեցին պապիկն ու տատիկը: – Մեր ժամանակներում երեխաները շա՜տ-շատ, մահճակալից էին ցած ընկնում, բայց դրանից ոչ մի առանձին վնաս չէր լինում, միայն ճակատներին մի փոքրիկ ուռուցք էր գոյանում:

Մինչ այդ, Ալիսը սպասելուց ձանձրացավ. նա մի կողմ քաշեց սփռոցներն ու անձեռոցիկները, հասավ դարակի հատակին և ամբողջ ուժով սկսեց ոտքերով դոփել հատակը:

«Թը՛խկ… թը՛խկ… թը՛խկ…»

– Սսս…,- ասաց հայրիկը,- կարծես ինչ-որ տեղ թակում են:

Իսկ Ալիսը սկսեց ավելի ուժեղ թակել:

«Թը՛խկ… թը՛խկ… թըխկ…»

Եվ դուք պետք է տեսնեիք, թե ինչպես էին նրան գրկում ու համբուրում, երբ գտան դարակում…

Իսկ Ալի՞սը… Նա օգտվեց հանգամանքից և գլորվեց հայրիկի բաճկոնի գրպանը: Եվ երբ հանում էին նրան այնտեղից, նա ամբողջությամբ ներկված էր թանաքով, որովհետև խելքին փչել էր խաղալ հայրիկի ինքնահոսով:

Տես նաև Ջանի Ռոդարի Հեքիաթներ

315. Փակագծում տրված գոյականները եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՛ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Տղան համարձակ առաջ եկավ: Օրերը ամառանոցում արագ ու հետաքրքիր են անցնում: Ծովափի ժայռերին թառել են սպիտակ թռչունները: Ոստիկանները այդ տանը մի իսկական գազանանոց հայտնաբերեցին: Մարդիկ կարող են հիսուն ձևով «այո» ասել, բայց այդ բառի գրության միայն մեկ ձևը կա: Այդ լճի ջուրեր երբեք չի սառչում: Մաքուր, անձրևից դեռ թաց փողոցում դատարկ էր: Հավանաբար մարդիք քնած էին:

316. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՛ր (ո՞ր դեպքում հոգնակի գրեցիր):

            Փղի համար կնճիթր շատ կարևոր է : Նա դրանով է ուտում ու խմում: Ձագը մոր ետևից վազում է՝ կնճիթով նրա պոչը բռնած: Փիղ ծնողները կնճիթով «ապտակում» են չարաճճի ձագուկին, որը սովորաբար փոքր ավտոբուսի չափ է լինում:

            Երբ փիղն ընկնում է փոսը կամ խճճվում թակարդում, մյուս փղերը մեկնում են կնճիթներն ու նրան օգնում է :Փիղն առանց կնճիթի չի կարող ապրել, բայց աֆրիկյան սավաննաներում հանդիպել են կնճիթից զրկված փղեր: Այդպիսի փղերին ընկերներն  են կերակրում: Փղերն իրենց վիրավոր կամ հիվանդ ընկերոջը չեն լքում:
            Վաղուց ի վեր Հնդկաստանում փիղն ու մարդը բարեկամություն  են անում: Խելացի ու հասկացող կենդանիները ոչ միայն ծանր աշխատանք են անում ու կատարում մարդու հանձնարարությունները, այլև, որպես հոգատար դայակներ, խնամում են երեխաներին: Պապը, հայրն ու թոռը կարող են նույն փղի «սաները» լինել. չէ՞ որ փղերը երկար  են ապրում՝ յոթանասունից ութսուն տարի:

317. Կետերը փոխարինի՛ր ո՞վ հարցին պատասխանող բառով, որը դեմքով ու թվով համաձայնի ստորոգյալին (բային): Դեմքով ու թվով ստորոգյալի հետ համաձայնող անդամին ի՞նչ անուն կտաս:

            Դու (ո՞վ) առայժմ մրցակից չունես:
            Բայց նա (ո՞վ) շուտով կհայտնվի:
            Ես (ո՞վ) ամեն ինչ արել եմ նրա գալուստն արագացնելու համար:
            Առանց արժանի մրցակցի Մենք (ո՞վ) չես կարող ավելի ուժեղ ու համարձակ   դառնալ:
            Նա (ո՞վ) է լինելու քո օգնականը:
            Նա (ո՞վ) էլ, իհարկե, նրա՛ն ես օգնելու:

318. Փակագծում տրված բայերը եզակի կամ հոգնակի ձևով գրի՞ր (պահանջվող ձևն ինչպե՞ս գտար):

            Մեր աղմկոտ, ուրախ փողոցի երեխաները երբեմն ծաղրել էին նրան: Նա ինչ-որ փորձարարական արհեստանոցում աշակերտ էր: Ես գիտեի որ նա այնտեղից հաճախ զանազան լուծույթներ ու փոշիներ էին բերում ու ինչ-որ փորձեր անում՝ մրոտելով տատիկի տունը: Երբեմն էլ մենք խնդրում էինք որ նա իր փորձերը մեզ էլ (ցուցադրի, ցուցադրեն):

Ժամանակին այրի կին մը կար, որ ունէր երկու դուստր՝ Մարիա,
որ իր հարազատ աղջիկն էր, եւ Մեղրի, որ ամուսինին առաջին կինէն
էր։ Ան կ’ատէր Մեղրին, որովհետեւ Մարիայէն շատ աւելի գեղեցիկ էր։
Անոր կը յանձնէր տան ամէնէն դժուար գործերը։ Մեղրի տունը կը
մաքրէր, ճաշ կ’եփէր, լուացք կ’ընէր, կը հիւսէր, կը կարէր եւ կովը կը
կթէր։ Ան այս բոլորը կ’ընէր անտրտունջ, իսկ Մարիա ոչինչ կ’ընէր բացի հագուիլ- շքուելէ եւ պտըտելէ։ Մեղրին բնաւ չէր գանգատեր եւ խորթ մօր յանդիմանութիւններն ու վատ վերաբերմունքը կը հանդուրժէր համբերութեամբ ու ժպիտով։ Հակառակ այս բոլորին այրի կինը կ’որոշէ ձերբազատուիլ Մեղրիէն,
որովհետեւ գիտէր, թէ իր տգեղ աղջիկը գեղեցիկ Մեղրիին
ներկայութեան, ամուսնութեան առաջարկներ պիտի չունենար։
Ձմեռնային ցուրտ օր մը, մայրը կը կանչէ Մեղրին ու կ’ըսէ.
-Պէտք է լեռ երթաս ու ինծի թարմ մանիշակ բերես, որպէսզի հագուստս
զարդարեմ։Մեղրի կը պատասխանէ.

• Ո՞վ լսած է, որ ձմեռ ատեն մանիշակ ծաղկի։
  -Ինչպէ՞ս կը համարձակիս չհնազանդիլ ինծի,- կը բարկանայ մայրը,- ո՛չ
  մէկ խօսք կ’ընդունիմ։ Գնա՛ եւ առանց մանիշակի մի՛ վերադառնար։
  Մեղրի լալով եւ ցուրտէն սարսռալով կ’ուղղուի դէպի լեռ։ Յանկարծ
  հեռուն՝ լեռան գագաթը կրակի լոյս մը կը տեսնէ։ Քիչ մը տաքնալու
  յոյսով կ’ուղղուի դէպի բոցը եւ կը տեսնէ տասներկու տարօրինակ
  արարածներ՝ նստած խարոյկի մը շուրջ։ Առաջին երեքը ալեհեր* էին,
  յաջորդ երեքը միջին տարիքի էին, միւս երեքը երիտասարդ էին, իսկ
  վերջին երեքը՝ պատանի։ Անոնք տարուան տասներկու ամիսներն էին։
  Մեղրի նախ կը վախնայ, սակայն քիչ ետք կը մօտենայ ու կ’ըսէ.
  -Կրնա՞մ քիչ մը տաքնալ ձեր խարոյկին շուրջ, ցուրտէն կը սառիմ։
  Առաջինը,որ Յունուարն էր, կ’ըսէ.
  -Աղջի՛կս, այս ցուրտին ինչո՞ւ հոս եկեր ես, ի՞նչ կը փնտռես։
  Մեղրի կը պատասխանէ.
  -Մանիշակներ կը փնտռեմ. գիտեմ, որ անոնց եղանակը չէ, բայց խորթ
  մայրս ստիպեց, որ անպայման մանիշակներ տանիմ իրեն, այլապէս այս
  օդին տուն պիտի չընդունի զիս, որ ցուրտէն սառիմ։
  Այս լսելով Յունուարը տեղէն կ’ելլէ եւ Մարտին կը հրահանգէ, որ
  իր տեղը անցնի։ Մարտը կը հնազանդի եւ անմիջապէս գարուն կու գայ։
  Ձիւները կը սկսին հալիլ, ծառերը տերեւ կը հագնին եւ մանիշակները կը
  ծաղկին։ Մեղրի արագօրէն կը քաղէ զանոնք եւ շնորհակալութիւն
  յայտնելով կը վերադառնայ տուն։
  Խորթ մայրն ու Մարիան ապշած կը նային մանիշակներուն եւ կը
  հարցնեն, թէ ուրկէ՞ գտաւ զանոնք։ Մեղրի կը բացատրէ, թէ լեռներուն
  կողմը, ծառերուն տակէն հաւաքեց։
  Յաջորդ օրը Մարիան եւ խորթ մայրը ելակ կ’ուզեն Մեղրիէն։
  Մեղրի կը բողոքէ, բայց ստիպուած դարձեալ կ’ուղղուի դէպի լեռան
  գագաթը։ Այս անգամ Յունուարը իր տեղը կու տայ Յունիսին եւ ամառ
  կու գայ։ Ելակները կը հասուննան եւ Մեղրի զանոնք հաւաքելով եւ
  շնորհակալութիւն յայտնելով կը վերադառնայ տուն։ Մարիան ու մայրը
  դարձեալ կ’ապշին ի տես հասուն ու համեղ ելակներուն, սակայն չեն
  գոհանար եւ այս անգամ կարմիր ու հասուն խնձորներ կ’ուզեն։ Մեղրի
  դարձեալ կ’ուղղուի դէպի լեռ. Յունուարը նորէն կ’ընդառաջէ Մեղրիին
  խնդրանքին եւ իր տեղը կու տայ Սեպտեմբերին. աշուն կու գայ եւ
  խնձորները կը հասուննան ու Մեղրի զանոնք հաւաքելով կը
  վերադառնայ տուն՝ դարձեալ մեծ զարմանք պատճառելով Մարիային ու
  խորթ մօր։ Մարիա կը նախանձի Մեղրիին բախտէն եւ կ’որոշէ ինք եւս երթալ
  խնձոր քաղելու։ Հակառակ մօր ընդդիմութեան, Մարիա վերարկուն կը
  հագնի եւ կ’ուղղուի դէպի լեռան գագաթը, ուր կը տեսնէ տասներկու
  ամիսները։ Յունուարը կը հարցնէ, թէ ո՞վ է եւ ի՞նչ կը փնտռէ, սակայն
  Մարիա գոռոզութեամբ «քեզի ի՞նչ» կը պատասխանէ եւ դէպի անտառ
  կը յառաջանայ։ Յունուարը կը բարկանայ, յօնքերը կը պռստէ եւ թեւերը
  աջ ու ձախ կը շարժէ, որուն պատճառով քամին կը զօրանայ, փոթորիկ
  կը յառաջանայ եւ կը սկսի առատօրէն ձիւնել։ Մարիա ցուրտէն կը սառի։
  Մայրը երկար սպասելէ ետք, ճամբայ կ’ելլէ աղջիկը փնտռելու։ Երկա՜ր
  կը թափառի, սակայն չի կրնար գտնել աղջիկը եւ ինք եւս ցուրտէն կը
  սառի։ Մեղրի երկար կը սպասէ խորթ մօր ու քրոջ, սակայն ոչ մէկը կը
  վերադառնայ։ Մեղրի կը ժառանգէ իր հօրենական հարազատ տունն ու
  կովը եւ որոշ ժամանակ մը ետք պարկեշտ հողագործի մը հետ
  ամուսնանալով երջանիկ կ’ապրի։

Մեր զարմանահրաշ և բազմազգ աշխարհում գոյություն ունեն բազմաթիվ ավանդույթներ: Ավանդույթը, որի մասին հիմա կպատմենք՝ գրավում է իր իմաստությամբ և դրական վարվելակերպով…

Գոյություն ունի աֆրիկական մի ցեղ, որում մարդիկ հետևում են այս ավանդույթին.

Երբ ցեղից որևէ  մեկը վատ արարք է կատարում, նրան բերում են ավանի կենտրոն, շրջապատում ամբոխով, 2 օրվա ընթացքում հիշում են այն բոլոր լավ արարքները, որ կատարել է տվյալ մարդը և շնորհակալություն հայտնում նրան:

Նրանք համարում են, որ յուրաքանչյուր մարդ լավն ու բարի է լույս աշխարհ գալիս: Յուրաքանչյուրը սիրո, երջանկության, խաղաղության և անվտանգության է ձգտում, բայց այս արժեքների ետևից վազելով՝ մարդիկ երբեմն սխալվում են: Ցեղը այդ ամենում ազդանշան է տեսնում՝ օգնության կանչ: Նրանք միավորում են իրենց ուժերը, որպեսզի ոգևորեն ընկածին, վերականգնեն նրան և բերեն իրական էության՝ հիշեցնելով թե ով է նա իրականում:

Աղբյուրը` mediamag.am

Հ.Գ.

Հետաքրիր է, այս նյութը կարդալուց հետո կմտածե՞ս, թե ինչպես ես վարվում այն մարդկանց հետ, ովքեր սայթաքում են` որևէ սխալ կամ վատ արարք են կատարում:

Հարցեր և առաջադրանք

Հարգելի սովորող, առաջադրված հարցերին կարող ես պատասխանել գրավոր կամ բանավոր. ինչպես կնախընտրես: Պատասխաններդ ձևակերպիր հնարավորինս կոնկրետ ու պատճառաբանված: Գրավոր պատասխանները հրապարկի’ր քո բլոգում, իսկ բանավոր պատումդ այնպես մշակիր ու ձևակերպիր, որ արդյունքում ռադիոնյութ ստեղծվի: Ի դեպ, կարող ես առաջադրաված հարցերը ուղղել նաև ծանոթ-անծանոթների, ընտանիքիդ անդամներին, ընկերներիդ: Հուսով եմ` հետաքրքիր և օգտակար աշխատանք է:

• Ի՞նչ էին անում ցեղակիցները «ընկածին» ոգևորելու համար. ինչո՞ւ:
• Շրջանի մեջտեղը կանգնեցնում են մեղավորին, հիշեցնում նրա լավ ու վատ արարքները և շնորհակալություն հայտնում, դրանով իսկ նրան հնարավորություն են տալիս հասկանալ իր սխալը և ուղղել այն:
• Ընդգծի’ր տեքստի ամենակարևոր նախադասությունը:
• Նրանք համարում են, որ յուրաքանչյուր մարդ լավն ու բարի է լույս աշխարհ գալիս: Յուրաքանչյուրը սիրո, երջանկության, խաղաղության և անվտանգության է ձգտում, բայց այս արժեքների ետևից վազելով՝ մարդիկ երբեմն սխալվում են:
• Վերլուծի’ր աֆրիկյան ցեղի այս արարքը ու ձևակերպիր քո վերաբերմունքը:
•  Երբ ինչ-որ մեկը վատ արարք է անում, նրան խիստ պատիժ պետք չէ,, այլ շատ հանգիստ նրան հասկացնել, որ այդ արարքը ճիշտ չէ, այլ պետք է մինչև մի վատ արարք թույլ տալը  մտածել և հասկանալ, քո վատ արարքով ու՞մ նկատմամբ ես սխալ թույլ տալիս և արդյոք դա ճիշտ է: Խորը մտածելուց հետո, այդ մարդը հավանաբար կհասկանա իր սխալը:
• Ինչո՞ւ են մարդիկ սխալվում: Քո ձևակերպմամբ ի՞նչ է սխալը:
• Մարդիկ չեն կարող չսխալվել, բայց ամեն մի սխալը երևի ճանապարհ է բացում սխալի ուղղման համար:
• Ինքդ ինչպե՞ս ես վարվում քո կարծիքով վատ արարք կատարած մարդու հետ: 
• Ես կարող եմ նկատողություն անել, բայց ոչ կոպիտ ձևով։ (Չնայած մեկ-մեկ մի քիչ չափն անցնում եմ)
• Երբ վատ արարք ես կատարում,  շրջապատդ, համադասարանցիներդ ինչպե՞ս են արձագանքում: 
• Ինձ մոտ դեռ այդպիսի դեպք չի եղել
• Կարո՞ղ ես քեզ հետ պատահած նմանատիպ մի իրավիճակ ներկայացնել:
• Չեմ հիշում նման իրավիճակ։

Գործնական քերականություն

326. Նախադասության ընդգծված բառի հետ ո՞ր բառերը դուրս կգան (ընդգծի՛ր կամ արտագրի՛ր):

            Մագնիսն ազդո՞ւմ է բույսերի և կենդանիների կյանքի վրա:
            Գիտական դժվարին ուղուն նա դպրոցից էր պատրաստվել:
            Շները մարդկային քթին բոլորովին անհասանելի հարյուր հազարավոր հոտեր են տարբերում:
            Մեդուզան լսում է մեր ականջի համար անմատչելի հնչյունները:
            Աշխարհի գիտնականները երկրի ընդերքի գաղտնիքներն ուսումնասիրելու նախագիծ են մշակել:
            Արդեն հաղթահարել են ճանապարհի առաջին, ամենադժվարին մասը:

335. Նախադասություններն ընդարձակի՛ր:

            Փորձենք: Փորձենք այս տաարի ավելի լավ սովորել։
            Աղջիկները կպատմեն: Աղջիկները կպատմեն մեր այսօրվա կլոր սեղանի մասին։
            Մեծերը կլսեն: Մեծերը կլսեն հայ ժողովրդական երաժշտություն։
            Կընտրեք: Կընտրեք Դավիթ Մինասյանին
            Ճամփորդը վերադարձավ: Ճամփորդը վերադարձավ Գյումրիից։

336. Նախադասությունը գրի՛ր առանց այն բառերի կամ բառակապակցությունների, որոնք պատասխանում են փակագծում տրված հարցին:

            Մի հարուստ մարդ իր փոքրիկ խանութում արդար մեղր էր ծախում: (ինչպիսի՞, ո՞ր)

Մի մարդ խանութում մեղր էր ծախում։

            Փաթեթում գավազան էր, թասակ և թիկնոց, որի օձիքի վրա նախշեր էին գործված: (ինչպիսի՞, ո՞ր)

            Կանգնած մատղաշ ծառը կորացել էր, իսկ հաստ օղակով կախված թռչուն էր թառել: (որտե՞ղ)

            Բեռնատարները նշանակված ժամից մեկուկես ժամ շուտ եկան: (ե՞րբ)

            Մի րոպե լիանայի վրա նստած մնալուց հետո թռչունը ցած թռավ ու առաջ շարժվեց տարօրինակ, մեծ ցատկերով, անհետացավ քարերի մեջ: (ե՞րբ, որտե՞ղ)
            Այդ ընթացքում ծառի գագաթը բարձրացած որսորդը երկար պարաններով երկու մեծ պարկ իջեցրեց, որոնց մեջ չղջիկներն էին: (ե՞րբ. որտե՞ղ)
            Առավոտ ծեգին հավաքեցինք մեր հանդերձանքը և ճամփա ընկանք: (ե՞րբ, ի՞նչը

Աքաղաղը կանչում
է
.
– Ծուղրուղու՜
,
Ղու
-ղու
-ղու՜
.
Պառավ նանը զարթնում
է
,
– Տա
-տա
-տա՜
…

Պա
-պա
-պա՜
…
14
Աքլա՛ր, ինչու՞ կանչեցիր
,
Ինչու՞ նանին զարթեցրիր
.
Ա՜խ դու
-դու՜
,
Ա՜յ ջու
-ջու՜
:
Ա՜յ նանի, ջա
´
ն նանի
,
Մեզ մի վեր կացընի
,

Թող մի քիչ էլ մնանք
,
Քնից լավ կշտանանք
:
Աքլորը շուտ
է կանչում
,
Աքլորը քեզ
է խաբում
,
Աքլա՛ր, ինչու՞ կանչեցիր
,
Ինչու՞ նանին զարթեցրիր
.
Ա՜խ դու
-դու՜
,
Ա՜յ ջու
-ջու՜
:

Առաջադրանքներ

1. Բանաստեղծության մեջ գտիր քո սիրելի հատվածը, և բացատրիր ինչու է դա:

2. Տեքստրց գտիր մուգ նշված բառերը և բառարանի օգնությամբ այդ բառերը բացատրիր:

3. Բանաստեղծությունը կրծատ ձևով պատմիր:

4. Իսկ իմա փորձիր նկարել հեքիաթի հերոսների գարնան մեջ:

Գրել է մանկավարժական–մեթոդական բազմաթիվ աշխատություններ։ Առանձնակի կարևորություն ունի նրա «Ուսումն մայրենի լեզվի» Ա, Բ, Գ, Դ տարիների համար դասագրքերը, որոնցից առաջինը շուրջ 40 տարի (1875-1916) եղել է ամենատարածված այբբենարանը հայկական դպրոցներում։

1869 թվականին «Արարատ» ամսագրի առաջին համարներում հրապարակել է «խորհրդածություն դաստիարակության վերաբերյալ» հոդվածաշար։

Վերնատուն

Ղազարոս Աղայանը նաև Թիֆլիսում Հովաննես Թումայանի  կողմից ստեղծված Վերնատուն գրական խմբակի մշտական անդամներից էր։ Վերնատան մշտական անդամները շաբաթը մեկ-երկու անգամ հավաքվում էին Հովհաննես Թումանյանի տանը՝ իրար տեսնելու, զրույց անելու։ Այս հանդիպումների ընթացքում մեծ գրողները ընթերցում ու քննարկում էին համաշխարհային գրականության դասական և նոր հեղինակների գործերը, ինչպես նաև իրենց գործերն էին ներկայացնում ընդհանուր քննադատման։